Sanktuarium Przemienienia Pańskiego

w Cmolasie

Pierwszy kościół parafialny

Wzniesiono go ok. 1462 r., prawdopodobnie z fundacji Mieleckich. Świątynia ta była drewniana, nosiła wezwanie św. Stanisława Biskupa, wspomnienie dedykacji świątyni obchodzono w pierwszą niedzielę po święcie św. Małgorzaty Dziewicy. Na początku XVII w. posiadała trzy ołtarze. Ołtarz główny dedykowany św. Stanisławowi Biskupowi i Męczennikowi konsekrował 8 XI 1634 r. sufragan krakowski bp Tomasz Oborski. W nastawie umieszczono obrazy św. Anny oraz przedstawiający męczeństwo św. Stanisława. Na drugim z bocznych ołtarzy umieszczono cyborium. Nie był on konsekrowany. Ołtarz trzeci poświęcono również św. Stanisławowi. Posiadał on jedynie portatyl. Świątynia posiadała drewnianą dzwonnicę z trzema dzwonami. Na cmentarzu przykościelnym znajdowała się drewniana kostnica. Do wnętrza kościoła światło dostawało się przez 6 okien. W 1604 r. w zakrystii kościoła znajdowały się argentaria, m.in. 3 srebrne kielichy z patenami, złocony pacyfikał oraz monstrancja. Oprócz szat świątynia posiadała księgi liturgiczne mszały rzymskie (4 egz.), brewiarz ("Breviarium Romanum"), dawny mszał krakowski, graduał, antyfonarz i in. Kościół ten spłonął w 1657 r. prawdopodobnie w czasie najazdu wojsk księcia Jerzego II Rakoczego. Należy przypuszczać, że po zniszczeniu kościoła św. Stanisława funkcję kościoła parafialnego pełnił kościół szpitalny pw. Przemienienia Pańskiego.

Nowy kościół parafialny wzniesiono przed 1660 r., o czym informuje napis nad głównym wejściem do świątyni. Wzniesiono ją z inicjatywy ks. Kaspra Snopkiewicza, proboszcza w Cmolasie i dziekana miechocińskiego. Nosił on tytuł św. Stanisława i Wojciecha (w 1764 r. - Wojciecha i Stanisława). Świątynię konsekrował 5 IX 1674 r. bp Mikołaj Oborski. Wspomnienie konsekracji obchodzono 1 IX. Kościół posiadał liczne relikwie świętych męczenników złożone w głównym ołtarzu, lecz nie posiadały one świadectw autentyczności. W świątyni znajdowała się ponadto cząstka Krzyża Św. w srebrnym pacyfikale. Jej autentyczność poświadczył oficjał generalny diecezji krakowskiej. W 1764 r. kościół nie posiadał indulgentów odpustowych.

W świątyni znajdowały się trzy ołtarze. W 1748 r. ołtarz główny wykonany ze starego drewna był w części malowany w kolorze czarnym, a częściowo złocony. Wybudowano go ku czci św. Stanisława i Wojciecha. Posiadał on mensę murowaną, którą konsekrował w 1674 r. bp Mikołaj Oborski. Ołtarze boczne wykonano z drewna, były one, podobnie jak ołtarz główny, malowane na czarno i złocone. Posiadały one murowane mensy konsekrowane w 1674 r. Zbudowano je ku czci Matki Bożej Szkaplerznej i św. Józefa. Według akt wizytacyjnych z 1748 r. w świątyni znajdował się ołtarz ku czci św. Barbary Dziewicy i Męczennicy. Był on drewniany, snycerskiej roboty, cały rzeźbiony. Wizytacja z 1764 r. nie odnotowuje jego istnienia. Być może należy łączyć go z kultem św. Barbary jako patronki ludności trudniącej się wydobyciem rudy darniowej i hutnictwem żelaza na terenie dóbr Cmolas w XVII-XVIII w.
Po stronie Ewangelii znajdowało się wejście do zakrystii. Wewnątrz świątyni, na belce tęczowej umieszczono polichromowany wizerunek Krzyża Św. z pasyjką i rzeźbą św. Marii Magdaleny. Kościół posiadał również ambonę w części złoconą, a częściowo malowaną. Nad głównymi drzwiami znajdował się chór muzyczny na którym ustawiono jedenastogłosowe organy. Pod mensą ołtarza głównego znajdowały się dwie krypty grzebalne, były one murowane. W prezbiterium położono drewnianą posadzkę "roboty kolbuszowskiej". Podobna znajdowała się w nawie głównej. Była ona w dobrym stanie. W prezbiterium znajdowała się ławka proboszczowska ("stallum rectoris"). Kościół wyposażono w trzy konfesjonały. Ściany oraz sufit w prezbiterium pokrywała polichromia. Świątynia posiadała 8 okien oprawionych w ołów.
Pokryto ją gontowym dachem na którym umieszczono wieżyczkę z sygnaturką. Świątynię otaczały tzw. soboty, obite deskami, na których umieszczono stacje Drogi Krzyżowej. Wprowadzono ją zgodnie z przepisami prawa kanonicznego w 1739 r. Naprzeciwko głównych drzwi znajdowała się drewniana dzwonnica z trzema dzwonami. Niedaleko od kościoła znajdowało się oratorium. Kościół otaczał cmentarz grzebalny na którym umieszczono kostnicę. W 1764 r. świątynia była dobrze wyposażony w księgi i paramenty liturgiczne.

W następnych stuleciach kościół kilkakrotnie odnawiano, m.in.: (1857, 1888, 1969), np. w 1857 r. przeprowadzono remont dzwonnicy, a w 1907 r. zakryto dawną polichromię szalunkiem na którym wykonano nową dekorację malarską. Wyposażenie świątyni odnowiono w latach 1933-1937. W XIX w. Dobudowano do świątyni kruchtę południową (1888). Ponadto ufundowano w tymże stuleciu kilka obrazów, a cmentarz przykościelny otoczono murowanym ogrodzeniem.
W miarę upływu czasu dotychczasowa świątynia parafialna stawała się zbyt ciasna dla wiernych parafii Cmolas, których liczba wzrastała. W związku z tym pojawił się pomysł budowy nowego kościoła na pocz. lat 20 XX w. W 1922 r. zgromadzono na ten cel kwotę 70 000 marek polskich. Pieniądze te utraciły swą wartość w wyniku galopującej inflacji. Kryzys gospodarczy lat 30., wybuch II wojny światowej oraz przejęcie władzy w Polsce przez lewicę komunistyczną (1944) przekreśliły plany budowy nowej świątyni.

Po wybudowaniu murowanego kościoła parafialnego, od lat 60. XX w. stara świątynia nie była już użytkowana. 28 VII 1977 r. bp Józef Gucwa, sufragan tarnowski wraz z członkami specjalnej komisji podjął decyzję o przeniesieniu świątyni do Poręb Dymarskich. Transferu świątyni dokonano w latach 1978-1979 pod kierunkiem ks. Franciszka Motyki.

Różaniec na dziś

 

Tajemnice Radosne

 

  • Zwiastowanie Najświętszej Maryi Pannie
  • Nawiedzenie świętej Elżbiety
  • Narodzenie Pana Jezusa
  • Ofiarowanie Jezusa w Świątyni
  • Odnalezienie Jezusa w Świątyni

 

"Ci, którzy kochają różaniec, to są ci, co ratują świat"

 

Ochrona zabytków

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Zabytkowy kościół. pw. Przemienienia Pańskiego w Cmolasie

 

Godziny otwarcia:

 

1) W  sezonie turystycznym od kwietnia do sierpnia w każdą sobotę i niedzielę od godz. 9.00 – 18.00. Poza sezonem turystycznym od września do marca obiekt czynny po wcześniejszej rezerwacja drogą telefoniczną 17 283 77 04 lub parafiacmolas@gmail.com).

 

2) Zwiedzanie w grupie z przewodnikiem (konieczna wcześniejsza rezerwacja drogą telefoniczną lub mailową).

 

3) Turyści indywidualni mogą skorzystać z pełnej oferty obiektu wraz z usługą przewodnicką w czasie uroczystości odpustowych 5-6 sierpnia  – o ustalonej stałej porze tj. 13.00, 14.00, 15.00, 16.00 godz. Zwiedzanie w innym terminie z przewodnikiem  (konieczna wcześniejsza rezerwacja drogą telefoniczną lub mailową).